Ἡ ἐπέτειος τῆς ἀνεξαρτησίας ἐκ τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ ἡ ὁποία ἐφέτος συμπίπτει μετά τῆς ὁμοβροντίας τῶν βομβαρδισμῶν τῆς Οὐκρανίας, φέρει εἰς τήν μνήμην ὅλων τούς ἀγώνας τῶν προγόνων μας ὑπέρ βωμῶν καί ἑστιῶν. Φέρει ὅμως εἰς τήν μνήμην καί τήν ἀπογοήτευσιν τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντου, ὑποστρατήγου τοῦ Ρωσικοῦ Στρατοῦ, ὅταν ἔμαθε τήν ἀποκήρυξιν τῆς ἐπαναστάσεως ἐκ μέρους τοῦ Αὐτοκράτορος τῆς Ρωσίας Ἀλεξάνδρου τοῦ Α΄. Ὡς γνωστόν, τήν 24ην Φεβρουαρίου 1821 ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης ὕψωσε τήν σημαίαν τῆς ἐπαναστάσεως εἰς τό Ἰάσιον τῆς Μολδοβλαχίας (σημερινῆς Ρουμανίας) καί ἐξέδωκε τήν προκήρυξιν ὑπό τόν τίτλον «Μάχου ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος» ἔχων τήν πεποίθησιν ὅτι θά τύχῃ τῆς ὑποστηρίξεως τῆς Ρωσίας ὡς ὁμοδόξου. Ὅταν τήν 19ην Μαρτίου 1821 τά νέα ἔφθασαν εἰς τόν Αὐτοκράτορα τῆς Ρωσίας, εὑρισκόμενον τότε εἰς τό Συνέδριον τῆς Λάϊμπαχ (σημερινῆς Λιουμπλιάνας) προεκάλεσαν ταραχήν εἰς ὅλους τούς συνέδρους, τόν Αὐτοκράτορα τῆς Αὐστρίας Φραγκίσκον Β΄ καί τούς ἐκπροσώπους τῶν βασιλέων τῆς Πρωσίας, τῆς Γαλλίας καί τῆς Ἀγγλίας, οἱ ὁποῖοι κατά τήν λῆξιν τοῦ Συνεδρίου τήν 12ην Μαϊου 1821 «διεδήλωσαν ὅτι θεωροῦν νομικῶς ἄκυρον καί ἀποκηρυκτέαν παρά τῶν ἀρχῶν τοῦ Δημοσίου Δικαίου τῆς Εὐρώπης, πᾶσαν ὑποτιθέμενην μεταρρύθμισιν πραγματοποιουμένην διά κινήματος ἤ ἀνοικτῆς βίας».

Τήν 23ην Μαρτίου 1821, ὁ Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ὡς «Ἀρχιστράτηγος τοῦ Σπαρτιατικοῦ καί Μεσσηνιακοῦ Στρατοῦ», ἔστειλε διακήρυξιν «πρός τάς Εὐρωπαϊκάς Αὐλάς» γράφων μεταξύ ἄλλων: «Ἀπεφασίσαμεν, ἤ νά ἐλευθερωθῶμεν, ἤ ν’ ἀποθάνωμεν. Τούτου ἕνεκεν προσκαλοῦμεν ἐπιπόνως τήν συνδρομήν καί βοήθειαν ὅλων τῶν ἐξευγενισμένων Εὐρωπαίων γενῶν, ὥστε νά δυνηθῶμεν νά φθάσωμεν ταχύτερον εἰς τόν Ἱερόν καί δίκαιον σκοπόν μας καί νά λάβωμεν τά δίκαιά μας. Νά ἀναστήσωμεν τό τεταλαιπωρημένον Ἑλληνικόν γένος μας. Δικαίῳ τῷ λόγῳ ἡ μήτηρ μας Ἑλλάς, ἐκ τῆς ὁποίας καί ὑμεῖς ἐφωτίσθητε, ἀπαιτεῖ ὡς ἐν τάχει τήν φιλάνθρωπον συνδρομήν σας». Ἡ ἔκκλησίς του ἤχησεν εἰς ὦτα μή ἀκουόντων. Μόνον ἄφρονες θά ἐκήρυττον ἐπανάστασιν ὑπ’ αὐτάς τάς συνθήκας. Ὅπως ἐκ τῶν ὑστέρων ἔλεγεν ὁ Κολοκοτρώνης «ὁ κόσμος μᾶς ἔλεγε τρελλούς. Ἐμεῖς ἄν δέν εἴμεθα τρελλοί, δέν θ’ ἐκάναμεν τήν ἐπανάστασιν, διατί θά εἴχαμε συλλογισθῆ πρῶτον διά τά πολεμοφόδια, τήν καβαλλαρία, τό πυροβολικό, τίς πυριτοθήκες, τά μαγαζιά μας, θά εἴχαμε λογαριάσει τήν δύναμιν τήν ἰδικήν μας, τήν τουρκικήν δύναμιν. Τώρα ὅπου ἐνικήσαμεν, ὅπου ἐτελειώσαμεν μέ τό καλό τόν πόλεμόν μας, μακαριζόμεθα, ἐπαινώμεθα. Ἄν δέν εὐτυχούσαμεν, θά τρώγαμε κατάρες καί ἀναθέματα».

Ὁ Κολοκοτρώνης ἔζησε τήν νίκην, ἀλλ’ ἐγεύθη καί τήν φυλάκισιν. Δέσμιος ὤν ἔμαθεν τήν ἀποβίβασιν τοῦ Αἰγυπτίου Ἰμπραήμ εἰς τήν Μεθώνην τήν 26ην Φεβρουαρίου 1825.  Κατά τήν διάρκειαν τῶν ἑπομένων δύο ἐτῶν τό αἷμα ἔρρεε ποταμηδόν καί ἡ γῆ ἀπετεφρώθη. Ἡ ἐπανάστασις ἐπνίγη, ἡ παγκόσμιος τάξις εἶχεν ἐπί τέλους ἀπoκατασταθῆ.

Παρά ταῦτα, ἡ ἐπιρροή τῆς κοινῆς γνώμης τῆς ἐποχῆς ἀνέτρεψε τά πράγματα ὁλοσχερῶς. Οἱ ἀστοί, οἱ λεγόμενοι τότε bourgeois, οἱ ἔμποροι, οἱ ἐπαγγελματίαι, οἱ τεχνῖται, ἐμφορούμενοι ὑπό τῶν ἀρχῶν τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας προσέτρεξαν εἰς ὑποστήριξιν τῆς ὑποδούλου Ἑλλάδος.  Εἰς τά γνωστά ὀνόματα τῆς περιόδου ἐκείνης, τοῦ Ἀλεξάνδρου Πούσκιν, τοῦ George Byron, τοῦ Percy Shelley, τοῦ Johann von Goethe, τοῦ François-René de Chateaubriand, τοῦ Eugene Delacroix, τοῦ Santorre Di Santa Rosa, τοῦ Jean-Gabriel Eynard, πρέπει νά προστεθοῦν οἱ ἀμερικανοί ἐθελονταί George Jarvis, William T.Washington, (ἐξάδελφος τοῦ Προέδρου) καί Samuel G. Howe οἱ ὁποῖοι ἦλθον καί ἐπολέμησαν παρά τό πλευρόν τῶν Ἑλλήνων. Ὁ τελευταῖος, ἰατρός τό ἐπάγγελμα, ἵδρυσε καταφύγιον-νοσοκομεῖον εἰς τήν Αἴγιναν καί εἰς τόν Ἰσθμόν τῆς Κορίνθου καί μετά τήν ἐπιστροφήν του εἰς τήν Βοστώνην ὅπου ἵδρυσε τήν πρώτην Σχολήν Τυφλῶν, ἐπανῆλθεν γέρων εἰς τήν Κρήτην τό 1866 φέρων προμηθείας πρός ἀνακούφισιν τῶν προσφύγων κατά τήν Κρητικήν Ἐπανάστασιν.  

Αὐτοί οἱ ἐπώνυμοι καί τό πλῆθος τῶν ἀνωνύμων Φιλελλήνων ὤθησαν τούς ἡγεμόνας εἰς τήν ἀλλαγήν τῆς στάσεώς των καί ἑκόντες ἄκοντες οἱ ἡνωμένοι στόλοι τῆς Ἀγγλίας, τῆς Γαλλίας καί τῆς Ρωσίας κατά τήν ναυμαχίαν τοῦ Ναυαρίνου τήν 20ην Ὀκτωβρίου 1827, καταβυθίσαντες τόν τουρκο-αιγυπτιακόν στόλον, ἔθεσαν τήν σφραγίδα διά τήν Ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἑλλάδος.

Εἶχε προηγηθῆ ἡ ἀναγνώρισις τῆς Ἑλλάδος ὡς Πολιτικῆς Ὀντότητος, ὡς ἀνεξαρτήτου Κράτους, ὑπό τοῦ Ἰωάννου Πέτρου Βογέρ (Jean Pierre Boyer), Προέδρου τῆς μακρυνῆς Ἁϊτῆς τήν 15ην Ἰανουαρίου 1822, ὁ ὁποῖος εἰς τήν ἐπιστολήν του πρός τούς Πολίτας τῆς Ἑλλάδος Α.Κοραῆν, Κ.Πολυχρονιάδην, Α.Βογορίδην καί Κ.Κλωνάρην γράφει μεταξύ τῶν ἄλλων: «Μετά μεγάλου ἐνθουσιασμοῦ ἐμάθομεν ὅτι ἡ Ἑλλάς ἀναγκασθεῖσα τέλος πάντων ἐδράξατο τῶν ὅπλων, ἵνα κτήσηται τήν ἐλευθερίαν αὐτῆς καί τήν θέσιν, ἥν μεταξύ τῶν ἐθνῶν τοῦ κόσμου κατεῖχε. (…) Οἱ μεταγενέστεροι Ἕλληνες ἐλπίζουσιν ἐν τῇ ἀναγεννωμένῃ ἱστορίᾳ τούτων ἄξια τῆς Σαλαμῖνος τρόπαια». Ἡ Ἁϊτή, χώρα δούλων ἐξ Ἀφρικῆς, ἀνεξαρτοποιηθεῖσα ἐκ τῆς Γαλλίας τήν 1ην Ἰανουαρίου 1804 πρώτη κατήργησε τήν δουλείαν.  

Τήν 24ην Φεβρουαρίου 2022, ὁ στρατός τοῦ συγχρόνου Ἰμπραήμ εἰσέβαλε εἰς τήν Οὐκρανίαν. Ὁ Πρόεδρος τῆς Χώρας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ἀρνηθείς τήν προσφοράν τῶν ἀμερικανῶν νά τόν φυγαδεύσουν ἐξυψώθη εἰς νέον Λεωνίδαν. Παρά τήν ἀπόστασιν τοῦ χρόνου ἀπό τό 1821 ὁ πόλεμος ἔχει κοινά τά σημεῖα, τοῦ θανάτου, τοῦ ὀλέθρου, τοῦ ψεύδους, τῆς ὑποκρισίας, τῆς ἐκμεταλλεύσεως, παραλλήλως ὅμως ἀναδεικνύει τήν αὐτοθυσίαν, τήν συμπάθειαν, τήν καρτερίαν καί τήν ἐκτίμησιν τῶν ἀξιῶν τῆς Ἐλευθερίας καί τοῦ Δικαίου. Ἡ διαφορά τοῦ παρόντος πολέμου ἔγκειται εἰς τόν τρόπον τῆς διεξαγωγῆς του. Δέν πρόκειται περί μάχης σώματος πρός σῶμα, ἀλλά περί τυφλοῦ πλήγματος ἐξ ἀποστάσεως. Τό αἷμα δέν γίγνεται ὁρατόν, ἡ οἰμωγή τῶν πληττομένων δέν ἀκούεται, ἡ ἀνδρεία ὑποκύπτει εἰς τήν δειλίαν, ἡ βολή ἐπιτελεῖται διά τῆς πιέσεως ἑνός πλήκτρου τοῦ ἠλεκτρονικοῦ ὑπολογιστοῦ τοῦ ὁπλικοῦ συστήματος, τά συναισθήματα τῶν ἡγεμόνων ἀλλά καί τῶν μαχητῶν εἶναι ψυχρά, ὁ σκληρός ἐκθειάζεται, ὁ θάνατος τῶν ἀμάχων λογίζεται ὡς παράπλευρος ἀπώλεια.

Ἐν τούτοις, τά χαρακτηριστικά τοῦ 1821 ὑπάρχουν. Αἱ ἐκκλήσεις τοῦ Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρός βοήθειαν, ἡ θερμή ἀνταπόκρισις τῶν φιλελευθέρων πολιτῶν, ἡ παγερά σιωπή τῶν τυραννικῶν καθεστώτων, τά διπλᾶ προσωπεῖα τῶν ὑποκριτῶν εἶναι ὡρισμένα ἐξ αὐτῶν. Ἡ ἀπογοήτευσις τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντου ὡς πρός τήν ὑποστήριξιν τῆς ὁμοδόξου Ρωσίας, ἐπαναλαμβάνεται εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ Βολοντίμιρ Ζελένσκι ὁ ὁποῖος δέχεται τά πυρά ἐκ τοῦ ἀδελφοῦ καί ὁμοδόξου ἔθνους.  Ἡ διαπίστωσις τοῦ Κολοκοτρώνη ὅτι «ὁ κόσμος μᾶς ἔλεγε τρελλούς», ἐπανελήφθη διά τῆς σθεναρᾶς στάσεως τοῦ Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τοῦ κωμικοῦ, τοῦ ὁποίου ἡ Μοίρα ἐπεφύλαξε πρωταγωνιστικόν ῥόλον εἰς τήν τραγῳδίαν τῆς Πατρίδος του. Ἡ διακήρυξις τοῦ Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη «πρός τάς Εὐρωπαϊκάς Αὐλάς» ὀλίγον διαφέρει τῶν παρακλήσεων τοῦ Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρός τούς Εὐρωπαίους Ἡγέτας. Ἡ συμπαράστασις τῶν Φιλελλήνων δύναται νά συγκριθῇ πρός τό πλῆθος τῶν ἀνά τόν κόσμον ὑπερασπιστῶν τῆς Ἐλευθερίας. Εἰς αὐτούς πρέπει νά προστεθῇ ἡ κατακραυγή τῆς Ρωσίας ὑπό τοῦ Ὀργανισμοῦ Ἠνωμένων Ἐθνῶν διά τοῦ ψηφίσματος τῆς 3ης Μαρτίου 2022, ἐγκριθέντος ὑπό τῶν 141 μελῶν αὐτοῦ, (ἐπί συνόλου 193), ἔναντι 5 ἐξ αὐτῶν καί 35 ἀποχῶν.

Ὁ πόλεμος αὐτός ἀπεκάλυψε τούς πραγματικούς Ἥρωας. Εἶναι αὐτοί οἱ ὁποῖοι τιμῶντες τήν Ἐλευθερίαν δέν ἐδίστασαν νά θυσιάσουν τήν ἑαυτῶν Ἐλευθερίαν. Εἶναι αἱ Ρωσίδες Ἡρωίδες Ἕλενα Κοβάλσκαγια, Μαρίνα Ὀβσιανίκοβα καί οἱ ἀνώνυμοι Ρῶσοι Μάρτυρες τῆς Ἐλευθερίας. Αὐτούς εἶχε κατά νοῦν ὁ Κωνσταντῖνος Καβάφης ὅταν ἔγραφε τούς στίχους:

Tιμή σ' ἐκείνους ὅπου στήν ζωήν των
ὥρισαν καί φυλάττουν Θερμοπύλες.
Ποτέ ἀπό τό χρέος μή κινοῦντες·
δίκαιοι κι’ ἴσοι σ’ ὅλες των τές πράξεις,
ἀλλά μέ λύπη κιόλας κι’ εὐσπλαχνία·
(…) πάντοτε τήν ἀλήθειαν ὁμιλοῦντες,
πλήν χωρίς μίσος γιά τούς ψευδομένους.
Καί περισσότερη τιμή τούς πρέπει
ὅταν προβλέπουν, (καί πολλοί προβλέπουν),
πῶς ὁ Ἐφιάλτης θά φανῇ στό τέλος,  
κι’ οἱ Μῆδοι ἐπί τέλους θά διαβοῦν.
 

Κωνσταντῖνος Ν. Ἀναγνώστου